Kafka'nın Dönüşüm hikayesini kitap okuyan herkes duymuştur. Gregor Samsa bir sabah bunaltıcı düşlerden uyandığında kendini dev bir böceğe dönüşmüş olarak buluyordu ve olaylar gelişiyordu. Peki ama Gregor'u dönüştüren neydi? Neden Gregor bir böceğe dönüşmüştü? Kafka bize böceğe dönüşmekle ne anlatmak istiyordu? Yaklaşın...
Gregor, tıpkı yaratıcısı Kafka gibi, 1912'nin Prag'ında orta sınıf bir ailenin oğludur ve babası aniden çalışmayı bırakınca ailenin bütün yükünü üstlenmiştir. Bir sabah bunaltıcı düşlerinden uyandığında yatağında böceğe dönüştüğünü görür. Samsa'yı böceğe dönüştüren gerçek; dönüşümü fark ettikten sonra aklına gelen ilk şey, işe geç kalıyorum düşüncesi. Sorumluluklarını kabullendikten sonra, ona yüklenilen sorumluluklara bir alternatif bulamayan Samsa, aslında çoktan böceğe dönüşmüştü. Böcekler de böyle yaşıyordu çünkü. O gün bunu fark etti sadece. Üstelik fark etmemesi gerekiyordu. Belli bir yaştan sonra Samsa gibi yaşayan herkes böceğe dönüşür, ancak bunu fark etmezler. Samsa'yı diğerlerinden ayıran böceğe dönüştüğünü tümüyle fark etmesi ve kurtulmaya çabalamasıdır. Yeniden uyumayı dener mesela, uyanınca her şey eskiye döner belki diye. Lakin Samsa uyurken hep sağına döner ancak şimdi bu kabuk dönmesini engellemektedir. Samsa bir şekilde, belki de bunaltıcı düşlerinden olmaması gereken yerde uyandığı için, böceğin içinde insan bilincindedir. Saate bakmayı dener, patronuna ne söyleyeceğini düşünür. Diğer dönüşümünü tamamlamış olanlarsa maalesef ya da ne mutlu ki bu dönüşümün farkında değillerdir, artık neden sağ yanlarına yatamadıklarını bilmezler. Gregor'u dönüştüren şeyin atanmış sorumluluklar olduğunun bir diğer kanıtıysa hasta olduğunu söylemeyi düşündüğünde sigorta doktorunun ona inanmayacak olmasıdır. O halde bile ondan çalışması gerektiğini bekleyeceklerini bilmektedir. Kendini ifade etmenin yollarını arayacak ve fakat çok geçmeden sesi de silikleşecek, kaybolacaktır.
Böceğe dönüştüğünün farkında olduğu halde eve gelen temsilciye neden işe gidemediğinin mazeretini anlatmaya çalışması çok daha acı bir gerçeğin altını yalamaktadır; onu dönüştüren şeyin ne olduğunun farkında değildir. Evet dönüşümün farkında, fakat ne sebeple dönüştüğünün değil. Yetkilinin peşinden koşarken altı küçük bacakçığın onu taşımasından duyduğu mutluluk ve sonra tavanda dolaşarak böcek olmanın tadını çıkarmaya başlaması bir yerlerden tanıdık geliyor mu? Avm'de sinemaya ya da haftasonu pikniğe gitmek.
Gregor'un aksine müziğe yatkın ince ruhlu kız kardeşi Greta'nın, Samsa odanın içinde rahat sürünsün diye odadaki eşyaları ortadan kaldırması sanatçı sınıfının orta sınıfa yapacağı en büyük iyiliği temsilen iliştirilmiş gibi; böcek olmanın tadını çıkarmasına olanak sağlamak.
Babasıyla yaşadığı elma savaşının sebebiyse dönüşümünün farkında olması nedeniyledir. Babası somut otoritedir, devlettir. Annesi soyut otoritedir, dindir. Daimi hizmetçinin yerine eve gelen iri yapılı temizlikçi niteliksiz kolluk kuvveti. Alt kattaki acayip sakallı kiracılar dönüşümlerinin farkında olmayan kitleler. ve bu kitlelerin gregor'u fark edip, dönüşümün farkında olduğu için tam dönüşememiş Gregor'a saldırmalarıyla kız kardeşinin ihaneti... Greta, babasını Samsa'dan kurtulmaya ikna etme çabası, sanatçı denilen kişinin de dönüşümünü kabul etmişlerin tarafında olduğunu, varlığını onlara bağladığı için onlara göre tavır aldığını, dönüştüğünü...
sonunda sırtında devletin açtığı yarayla, babasının attığı elmayla, dönüşümün farkında olduğu için somut olarak tam dönüşse de soyut olarak dönüşemeyen Gregor Samsa, uyandığı an gördüklerinden daha bunaltıcı düşlerle yok oldu..
Kafka bize işte bu böceğe dönüşme hikayesiyle muhteşem bir sistem ve birey ilişkisi resmetti.
Comments